W poprzednim tekście z książki Haliny Skibniewskiej i jej zespołu starałem się wyłuskać bliskie mi intuicje dotyczące urbanistyki. Pierwsza odnosi się do wyobrażenia o projektowaniu zagospodarowania i funkcjonowania przestrzeni miejskiej jako rozbudowanym procesie, który podlega zmianom w trakcie realizacji pomysłów i zbierania informacji zwrotnej na ich temat. Druga dotyczy koncepcji planu urbanistycznego jako elastycznego scenariusza zawierającego rozwiązania z góry zaprogramowane i kwestie otwarte, do rozstrzygnięcia przez osoby użytkujące obszar, którym się zajmujemy, a także zarządzające jego wykorzystaniem.
Dziś dodaję kolejny element do tej metodologicznej układanki – listę zagadnień do sprawdzenia i ustalenia przed rozpoczęciem eksperymentu urbanistycznego, czyli działania wspomagającego rozstrzyganie o kwestiach zawikłanych i budzących kontrowersje jak otwieranie ulic dla osób poruszających się pieszo i na rowerze. Stworzyłem ją na podstawie własnych doświadczeń urbanistycznych – na potrzeby kolejnego projektu.
Strategiczna decyzja polityczna
Najpierw przeglądam miejskie dokumenty strategiczne w poszukiwaniu wszystkich argumentów ogólnych, które przemawiają za wdrożeniem zmian. Sprawdzam w ten sposób, czy idea przekształceń ma swój punkt zaczepienia w polityce przestrzennej samorządu uchwalonej przez radnych.
Wdrożeniowa decyzja polityczna
Później staram się pozyskać od zarządu miasta deklarację przeprowadzenia eksperymentu – pomimo trudności, które na nas czekają. Zależy mi na tym, żeby osoby kierujące pracą urzędniczek i urzędników oraz ludzi związanych z kluczowymi miejskimi jednostkami byli pewni, że chcą zrealizować cały proces.
Zespół koordynacyjny
Jeżeli uda się do tego doprowadzić, powoływany jest zespół koordynacyjny złożony z osób odpowiedzialnych za dziedziny istotne dla projektu urbanistycznego. To gwarantuje odpowiednią wymianę informacji, ale też sprawność podejmowania decyzji w trakcie wdrożenia.
Określenie celu i zasad pracy
Z zespołem koordynacyjnym dopracowuję założenia eksperymentu. Wspólnie opisujemy cele, które mamy osiągnąć – zarówno w zakresie organizacji przestrzeni miejskiej, jak i rozwoju instytucjonalnego urzędu.
Informowanie
Następnie szeroko informujemy o rozpoczynającym się projekcie wszystkich ludzi, którzy mogą zostać bezpośrednio dotknięci przez wprowadzenie proponowanych zmian w życie. Nie przekonujemy ich do naszych idei – po prostu przekazujemy im podstawowe dane.
Grupa wspierająca
Każda istotna zmiana urbanistyczna prowadzi do naruszenia układu interesów związanych z użytkowaniem przestrzeni miejskiej oraz szybkiej i nieuchronnej mobilizacji ludzi, którzy czują się zagrożeni. Osoby popierające ideę nie wypowiedzą się i nie zaangażują, jeżeli o to nie zadbamy wcześniej, dlatego buduję koalicję wokół eksperymentu.
Przygotowanie analityczne
Z zespołem koordynacyjnym prowadzimy badania o zakresie dopasowanym do specyfiki terenu, którym się zajmujemy. Na ich podstawie możemy ostatecznie stwierdzić, na czym polega rzeczywisty problemy urbanistyczny, a przez to zweryfikować przyjęte wcześniej założenia i zgłoszone intuicje.
Sformułowanie hipotezy i rozwiązań tymczasowych
Podczas przygotowania eksperymentu określamy, jakie zmiany chcemy wywołać. Na tej podstawie wybieramy rozwiązania tymczasowe i układamy je w scenariusze testowe, czytelne dla osób użytkujących przestrzeń miejską. Programujemy rozległe, ale proste przekształcenia.
Określenie zasad testowania
Potem opisujemy szczegóły testowania. Wybieramy czas trwania testu, mierniki służące do zbadania konsekwencji wdrożenia naszych pomysłów, ale też sposób przetwarzania pozyskanych dzięki nim informacji.
Procedury awaryjne
Jak już wspinałem, wprowadzenie istotnych przekształceń wywołuje konflikty, dlatego planujemy sposób reakcji na sytuacje kryzysowe. Poza tym układamy procedury reakcji na problemy techniczne (na przykład tworzenie się zatorów na ulicach sąsiadujących z tą, którą otwieramy wyłącznie dla ruchu pieszego i rowerowego).